W dzisiejszym świecie coraz więcej osób doświadcza tajemniczych dolegliwości. Bóle brzucha bez przyczyny, przewlekłe napięcie mięśni czy problemy z trawieniem to tylko niektóre przykłady. Czym są zaburzenia psychosomatyczne i dlaczego dotykają tak wielu z nas?

Choroby psychosomatyczne to realne objawy fizyczne, które mają swoje korzenie w naszej psychice. Nie są „wymyślone” ani wyolbrzymione. To prawdziwe dolegliwości, które powstają w wyniku przewlekłego stresu, napięcia emocjonalnego czy nierozwiązanych konfliktów wewnętrznych.

Kobieta cierpiąca na zaburzenia psychosomatyczne

Współczesna medycyna coraz lepiej rozumie związek między umysłem a ciałem. Nasze emocje wpływają na funkcjonowanie organizmu w sposób bezpośredni i wymierny. Dlatego holistyczne podejście do zdrowia staje się kluczowe.

Czym są zaburzenia psychosomatyczne i jak działa psychika-ciało?

Kiedy mówimy o zaburzeniach psychosomatycznych, wkraczamy w obszar, gdzie granica między tym, co psychiczne a tym, co fizyczne, staje się niewyraźna. Współczesna medycyna coraz lepiej rozumie, jak nasze emocje, stres i konflikty wewnętrzne mogą przekładać się na realne objawy fizyczne. To nie są „wymyślone” dolegliwości, to rzeczywiste symptomy, które znacząco wpływają na jakość życia pacjentów.

Definicja: realne objawy fizyczne o podłożu psychicznym

Zaburzenia psychosomatyczne to stan, w którym czynniki psychologiczne odgrywają kluczową rolę w powstawaniu, nasilaniu lub utrzymywaniu się objawów fizycznych. Ważne jest zrozumienie, że objawy fizyczne w tych przypadkach są całkowicie realne.

Pacjent może odczuwać prawdziwy ból, nudności czy kołatanie serca. Te symptomy nie są „w jego głowie” , są rzeczywistymi reakcjami organizmu na stres psychiczny. Realny objaw może mieć podłoże psychologiczne, co nie czyni go mniej istotnym z medycznego punktu widzenia.

Kluczowe jest rozróżnienie między objawami wyimaginowanymi, a tymi o podłożu psychosomatycznym. W przypadku zaburzeń psychosomatycznych mamy do czynienia z autentycznymi reakcjami fizjologicznymi organizmu na bodźce psychiczne.

Model biopsychospołeczny: czynniki biologiczne, psychologiczne i społeczne

Współczesne podejście do zaburzeń psychosomatycznych opiera się na modelu biopsychospołecznym. Ten kompleksowy model uwzględnia trzy główne grupy czynników wpływających na nasze zdrowie.

Czynniki biologiczne obejmują predyspozycje genetyczne, stan układu nerwowego i hormonalnego oraz ogólną kondycję fizyczną. Niektórzy ludzie mogą być bardziej wrażliwi na stres ze względu na swoje biologiczne uwarunkowania.

Aspekt psychologiczny dotyczy naszych emocji, sposobów radzenia sobie ze stresem, wzorców myślowych i mechanizmów obronnych. Sposób, w jaki interpretujemy i przeżywamy trudne sytuacje, ma bezpośredni wpływ na nasze ciało.

Czynniki społeczne to nasze relacje, wsparcie społeczne, warunki życia i pracy oraz kulturowe wzorce zachowań. Izolacja społeczna czy przewlekły stres w pracy mogą znacząco wpływać na pojawienie się objawów somatycznych.

Psychosomatyczny vs somatyczny: czym różnią się pojęcia w praktyce klinicznej

W praktyce klinicznej często spotykamy się z myleniem pojęć „psychosomatyczny” i „somatyczny”. Zrozumienie różnicy między nimi jest kluczowe dla właściwej diagnozy i leczenia.

Termin „somatyczny” odnosi się do wszystkiego, co dotyczy ciała i objawów fizycznych, niezależnie od ich przyczyny. Objaw somatyczny to po prostu symptom fizyczny, który może mieć różnorodne podłoże – od infekcji po uraz.

Z kolei „psychosomatyczny” wskazuje na specyficzną relację przyczynowo-skutkową, gdzie czynniki psychologiczne odgrywają główną rolę w powstawaniu objawów fizycznych. To nie oznacza, że nie ma podstaw organicznych. Oznacza, że psychika jest głównym wyzwalaczem.

W praktyce medycznej ta różnica ma ogromne znaczenie dla wyboru strategii terapeutycznej. Podczas gdy same objawy mogą być identyczne, ich leczenie może wymagać zupełnie odmiennego podejścia.

Zaburzenia psychosomatyczne

Stres i napięcie emocjonalne przekładają się na fizyczne objawy dotykające kluczowych obszarów ciała. Nasze organizmy reagują na problemy psychiczne w sposób bardzo konkretny i wymierny. Objawy te nie są wyimaginowane, to realne dolegliwości, które znacząco wpływają na jakość życia.

Najczęstsze obszary ciała: układ pokarmowy, sercowo-naczyniowy, oddechowy, skóra

Układ pokarmowy należy do najbardziej wrażliwych na stres części naszego organizmu. Jelito często nazywane jest „drugim mózgiem” ze względu na bogactwo połączeń nerwowych. Dlatego problemy emocjonalne szybko przekładają się na dolegliwości żołądkowe.

Serce i układ krwionośny reagują na napięcie poprzez zmiany rytmu, ciśnienia i przepływu krwi. Stres powoduje uwolnienie hormonów, które bezpośrednio wpływają na pracę serca.

Uczucie duszności
Płytki oddech
Napady kaszlu bez przyczyny infekcyjnej
Uczucie ściśnięcia w klatce piersiowej

Skóra jako największy narząd naszego ciała często odzwierciedla stan psychiczny. Stres może nasilać istniejące problemy dermatologiczne lub wywoływać nowe objawy skórne.

Przykłady dolegliwości: zespół jelita drażliwego, bóle głowy i migreny, ból w klatce piersiowej, wzdęcia

Zespół jelita drażliwego to jeden z najczęstszych przykładów zaburzeń psychosomatycznych. Charakteryzuje się zmianami w rytmie wypróżnień, wzdęciami i bólem brzucha. Objawy te często nasilają się w okresach stresu.

Bóle głowy i migreny mają silny związek z napięciem emocjonalnym. Stres powoduje napięcie mięśni karku i głowy, co prowadzi do charakterystycznego bólu. Migreny mogą być wyzwalane przez czynniki psychologiczne.

Typowe objawy psychosomatyczne obejmują również:

Ból w klatce piersiowej bez przyczyn kardiologicznych
Wzdęcia i uczucie pełności po posiłkach
Nudności niezwiązane z problemami żołądkowymi
Zawroty głowy i omdlenia
Przewlekłe zmęczenie

Realne objawy a brak przyczyny medycznej: co to znaczy wykluczyć chorobę?

Gdy mówimy o braku przyczyny medycznej, nie oznacza to, że objawy są nieistotne. Wykluczyć chorobę fizyczną to proces systematycznego badania, który potwierdza, że dolegliwości nie wynikają z uszkodzenia narządów.

Proces diagnostyczny obejmuje dokładne badania laboratoryjne, obrazowe i kliniczne. Dopiero po wykluczeniu przyczyn organicznych możemy mówić o podłożu psychosomatycznym objawów.

Ważne jest zrozumienie, że objawy psychosomatyczne są równie realne jak te o podłożu czysto fizycznym. Wymagają one odpowiedniego podejścia terapeutycznego i nie powinny być bagatelizowane. Nasze ciało i psychika tworzą nierozerwalną całość, dlatego leczenie musi uwzględniać oba aspekty zdrowia.

Objawy psychosomatyczne – jak je rozpoznać i kiedy zgłosić się po pomoc?

Kiedy ciało wysyła sygnały ostrzegawcze, warto poznać objawy, które mogą wskazywać na psychosomatyczne podłoże dolegliwości. Rozpoznanie tych symptomów często stanowi wyzwanie, ponieważ mogą one imitować poważne choroby organiczne. Nasze doświadczenie pokazuje, że świadomość pacjentów w tym zakresie znacząco wpływa na skuteczność leczenia.

Objawy psychosomatyczne mogą pojawiać się w różnych układach organizmu, często jednocześnie. Kluczowe jest zrozumienie, że te dolegliwości są realne i powodują rzeczywiste cierpienie, mimo braku wykrywalnych zmian organicznych.

Objawy ze strony układu nerwowego i krążenia: kołatanie serca, parestezje, omdlenia

Układ sercowo-naczyniowy szczególnie wrażliwie reaguje na stres emocjonalny. Palpitacja, czyli uczucie kołatania serca, należy do najczęstszych objawów psychosomatycznych. Pacjenci opisują je jako „serce wyskakuje z klatki piersiowej” lub „nieregularne bicie”.

Parestezja to nieprawidłowe odczucia skórne, takie jak mrowienie, drętwienie czy uczucie „chodzenia mrówek”. Te objawy ze strony układu nerwowego często pojawiają się w dłoniach, stopach lub twarzy podczas nasilenia stresu.

Zawroty głowy i omdlenie mogą wynikać z chronicznego napięcia mięśniowego. Uderzenia gorąca, drżenie rąk oraz przyspieszone bicie serca dopełniają obrazu kliniczny tego zespołu objawów.

Objawy psychosomatyczne układu nerwowego

Objawy pokarmowe: bóle brzucha, biegunki/zaparcia, nudności, zgaga

Przewód pokarmowy, określany mianem drugiego mózgu, intensywnie reaguje na emocje. Bóle brzucha o charakterze kurczowym często lokalizują się w nadbrzuszu lub okolicy pępkowej. Nie wykazują związku z posiłkami ani porą dnia.

Zaburzenia rytmu wypróżnień manifestują się jako naprzemienne biegunki i zaparcia. Nudności, zgaga oraz uczucie pełności po małych porcjach jedzenia również należą do typowych objawów psychosomatycznych ze strony układu pokarmowego.

Wzdęcia brzucha i uczucie „kamienia w żołądku” potęgują dyskomfort. Te dolegliwości często nasilają się w sytuacjach stresowych lub konfliktowych.

Skóra i układ oddechowy: AZS, astma, wysypki nasilane stresem

Skóra jako największy organ ciała wyraźnie odzwierciedla stan psychiczny. Atopowe zapalenie skóry (AZS) często nasila się podczas okresów zwiększonego stresu emocjonalnego. Świąd, zaczerwienienie i suchość skóry mogą pojawiać się bez wyraźnych czynników zewnętrznych.

Astma psychosomatyczna charakteryzuje się napadami duszności w sytuacjach stresowych. Uczucie „ściśnięcia w gardle” i powierzchowny oddech dopełniają obrazu klinicznego. Wysypki o nieustalonej etiologii często korelują z nasileniem lęku lub napięcia.

Maska depresji i współwystępowanie zaburzeń lękowych

Zjawisko „maski depresji” polega na tym, że zaburzenia depresyjne manifestują się głównie przez objawy cielesne. Osoba cierpiąca może nie zdawać sobie sprawy z problemów emocjonalnych, koncentrując się wyłącznie na dolegliwościach fizycznych.

Przewlekły ból głowy, bóle kręgosłupa czy zaburzenia snu często maskują depresję. Współwystępowanie z zaburzeniami lękowymi potęguje intensywność objawów somatycznych.

Hipochondria, czyli nadmierne skupienie na objawach chorobowych, może prowadzić do błędnego koła nasilenia dolegliwości. Lęk przed chorobą paradoksalnie wzmacnia odczuwane symptomy.

Układ organizmu	Najczęstsze objawy	Charakterystyka	Sygnały alarmowe
Sercowo-naczyniowy	Palpitacja , zawroty głowy, omdlenia	Związane ze stresem, bez zmian w EKG	Ból w klatce piersiowej , duszność
Pokarmowy	Bóle brzucha, zaburzenia rytmu	Niezależne od posiłków, kurczowe	Utrata masy ciała, krew w stolcu
Skórny	Wysypki, świąd, AZS	Nasilenie w stresie, bez alergenu	Zmiany pigmentacyjne, owrzodzenia
Oddechowy	Duszność, uczucie ściśnięcia	Powierzchowny oddech, bez obturacji	Sinica, kaszel z krwią

Przyczyny i czynniki ryzyka: stres, konflikt wewnętrzny, osobowość i środowisko

Badania naukowe wskazują na wieloczynnikową naturę zaburzeń psychosomatycznych, gdzie kluczową rolę odgrywa przewlekły stres.

Przewlekły stres i oś HPA: kortyzol, adrenalina, wpływ na układ odpornościowy

Gdy doświadczamy długotrwałego stresu, nasz organizm uruchamia skomplikowany system obronny. Oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA) staje się nadmiernie aktywna. W rezultacie wydzielamy zbyt dużo kortyzolu i adrenaliny.

Te hormony stresowe, choć początkowo pomagają nam radzić sobie w sytuacjach stresowych, przy długotrwałym działaniu szkodzą naszemu zdrowiu. Przewlekły stres osłabia układ odpornościowy, czyniąc nas bardziej podatnymi na infekcje i choroby.

Kortyzol wpływa również na procesy zapalne w organizmie. Paradoksalnie, hormon ten może zarówno tłumić, jak i nasilać stany zapalne. To właśnie dlatego osoby przewlekle zestresowane często cierpią na różnorodne dolegliwości fizyczne.

Teorie powstawania: stres + predyspozycje fizjologiczne, typy stresu a choroby

Pierwsza teoria mówi, że doświadczany przewlekle stres psychologiczny może wpływać na osłabienie konstytucjonalne organów ciała. Oznacza to, że długotrwały stres stopniowo niszczy nasze najsłabsze punkty w organizmie.

Druga teoria sugeruje, że poszczególne rodzaje stresu mają wywoływać określone choroby. Na przykład, stres związany z utratą kontroli może prowadzić do problemów żołądkowych. Z kolei stres interpersonalny częściej wywołuje dolegliwości skórne.

Trzecia, najbardziej akceptowana teoria, łączy poprzednie podejścia. Według niej połączenie predyspozycji fizjologicznych oraz stresu psychologicznego skutkuje powstawaniem zaburzenia psychosomatycznego. To wyjaśnia, dlaczego nie wszyscy ludzie reagują tak samo na podobne sytuacje stresowe.

Teoria	Mechanizm działania	Przykład kliniczny	Znaczenie praktyczne
Osłabienie konstytucjonalne	Stres niszczy najsłabsze organy	Wrzody żołądka u osób z wrażliwym układem pokarmowym	Identyfikacja narządów ryzyka
Specyficzność stresu	Różne stresory wywołują różne choroby	Problemy skórne przy stresie społecznym	Ukierunkowana terapia
Model interakcyjny	Predyspozycje + stres = choroba	Astma u genetycznie predysponowanych	Holistyczne podejście terapeutyczne
Neuroimmunologiczny	Stres wpływa na układ odpornościowy	Częste infekcje u osób zestresowanych	Wzmacnianie odporności

Czynniki życiowe: zaniedbanie w dzieciństwie, traumy, zaburzenia osobowości

Doświadczenia z wczesnego dzieciństwa mają ogromny wpływ na naszą podatność na zaburzenia psychosomatyczne. Zaniedbanie emocjonalne czy fizyczne w dzieciństwie może prowadzić do trwałych zmian w funkcjonowaniu osi HPA.

Traumy, szczególnie te powtarzające się, zmieniają sposób, w jaki nasza psychika reaguje na stres. Osoby z historią traumatycznych doświadczeń częściej rozwijają zaburzenia osobowości, które z kolei zwiększają ryzyko problemów psychosomatycznych.

Ważne jest zrozumienie, że te czynniki nie determinują naszego losu. Dzięki odpowiedniej terapii i pracy nad sobą możemy nauczyć się sposobów radzenia sobie z trudnymi emocjami. Nasza psychika ma zdumiewającą zdolność do regeneracji i adaptacji.

Diagnostyka i różnicowanie: jak wykluczyć poważną chorobę?

Właściwe rozpoznanie zaburzeń psychosomatycznych opiera się na wieloetapowym procesie wykluczania przyczyn organicznych. Diagnostyka wymaga systematycznego podejścia, które łączy tradycyjną medycynę z oceną czynników psychologicznych. Proces ten często trwa kilka miesięcy i wymaga cierpliwości zarówno od pacjenta, jak i od zespołu medycznego.

Kluczowe znaczenie ma współpraca między różnymi specjalistami. Tylko kompleksowe podejście pozwala na właściwe zrozumienie natury dolegliwości i wykluczenie poważnych chorób organicznych.

Ścieżka medyczna: lekarz rodzinny, badania lekarskie, diagnostyka obrazowa i laboratoryjna

Pierwszym krokiem w diagnostyce jest wizyta u lekarza rodzinnego. Lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad medyczny, uwzględniając historię choroby i dokumentację z poprzednich wizyt u innych specjalistów. Ten etap jest fundamentalny dla dalszego procesu diagnostycznego.

Badanie fizykalne stanowi kolejny istotny element. Lekarz dokładnie ocenia stan pacjenta, szukając obiektywnych oznak chorób organicznych. Często już na tym etapie można wykluczyć wiele poważnych schorzeń.

Diagnostyka zaburzeń psychosomatycznych

Badania laboratoryjne obejmują standardowy panel testów krwi. Sprawdzamy podstawowe parametry, takie jak morfologia, biochemia czy markery stanu zapalnego. Seria negatywnych wyników testów diagnostycznych często wskazuje na psychosomatyczną naturę dolegliwości.

Rola psychologa lub psychiatry: ocena czynników psychologicznych i stresowych

Moment skierowania do psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry jest kluczowy w procesie diagnostycznym. Specjalista ds. zdrowia psychicznego przeprowadza szczegółową ocenę czynników psychologicznych wpływających na stan pacjenta.

Psycholog lub psychoterapeuta ocenia historię życia pacjenta. Szczególną uwagę poświęca się traumom z dzieciństwa, przewlekłemu stresowi i mechanizmom radzenia sobie. Te informacje są niezbędne dla zrozumienia genezy danego zaburzenia.

Psychiatra może dodatkowo ocenić potrzebę farmakoterapii. W niektórych przypadkach leki przeciwdepresyjne wspierają proces leczenia zaburzeń psychosomatycznych. Decyzja o włączeniu leków zawsze wymaga indywidualnej oceny.

Ocena psychologiczna obejmuje również:

Analizę wzorców myślowych i przekonań o zdrowiu
Identyfikację czynników stresowych w życiu pacjenta
Ocenę mechanizmów obronnych i sposobów radzenia sobie
Wykluczenie innych zaburzeń psychicznych

Współpraca między lekarzem a specjalistą od zdrowia psychicznego jest fundamentalna. Tylko interdyscyplinarne podejście pozwala na skuteczne leczenie zaburzeń psychosomatycznych. Proces leczenia wymaga zrozumienia zarówno aspektów medycznych, jak i psychologicznych choroby.

Właściwa diagnostyka stanowi podstawę dla skutecznej terapii. Wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie odpowiedniego leczenia znacząco poprawia rokowanie i jakość życia pacjentów z zaburzeniami psychosomatycznymi.

Leczenie zaburzeń psychosomatycznych: podejście holistyczne

Holistyczne podejście do leczenia zaburzeń psychosomatycznych uwzględnia zarówno aspekty psychiczne, jak i fizyczne. Skuteczne leczenie wymaga połączenia różnych metod terapeutycznych, które działają synergicznie na całą osobę.

Współczesne podejście do terapii zaburzeń psychosomatycznych opiera się na zrozumieniu, że ciało i umysł są nierozerwalnie połączone. Dlatego leczenie musi uwzględniać oba te aspekty równocześnie. Tylko wtedy możemy osiągnąć trwałe rezultaty i pomóc pacjentom odzyskać pełnię zdrowia.

Psychoterapia jako fundament leczenia

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) stanowi skuteczną metodę w leczeniu zaburzeń psychosomatycznych. Pomaga ona pacjentom zrozumieć, jak ich myśli i emocje wpływają na zdrowie fizyczne. Psychoterapeuta pracujący w nurcie poznawczo-behawiaoralnym uczy konkretnych technik radzenia sobie z objawami.

W ramach terapii poznawczo-behawioralnej pacjenci uczą się:

Rozpoznawania negatywnych wzorców myślowych
Modyfikowania szkodliwych przekonań o zdrowiu
Rozwijania konstruktywnych strategii radzenia sobie ze stresem
Monitorowania związków między emocjami a objawami fizycznymi

Psychoterapia psychodynamiczna oferuje głębsze spojrzenie na nieświadome konflikty. Ten rodzaj terapii pomaga odkryć ukryte przyczyny objawów i lepiej zrozumieć siebie. Psychoterapeuta psychodynamiczny pracuje z pacjentem nad mechanizmami obronnymi i tłumionymi emocjami.

Techniki relaksacyjne, praktyki uważności

Techniki relaksacyjne stanowią kluczowy element leczenia holistycznego. Regularne stosowanie tych metod znacząco zmniejsza napięcie i pomaga kontrolować objawy psychosomatyczne. Oddychanie przeponowe to najprostsza i najskuteczniejsza technika, którą można stosować codziennie.

Skuteczne techniki relaksacyjne obejmują m.in: TRE, mindfulness i medytacja, joga.

Praktyki uważności uczą pacjentów obserwowania swoich myśli i emocji bez oceniania. To podejście pomaga przerwać błędne koło lęku o zdrowie i zmniejsza intensywność objawów fizycznych.

Akupunktura

Akupunktura to nie tylko metoda wspierająca leczenie bólu czy problemów fizycznych. Jest także dużym wsparciem w pracy z dolegliwościami psychosomatycznymi, w których napięcie emocjonalne i stres przekładają się na ciało.

Regularne sesje akupunktury pomagają regulować układ nerwowy i zmniejszać napięcie, poprawiać jakość snu, łagodzić bóle głowy, dolegliwości żołądkowo-jelitowe czy napięcia mięśniowe związane ze stresem, wspierać równowagę emocjonalną i poczucie wewnętrznego spokoju.

Farmakoterapia jako wsparcie w leczeniu

Leki przeciwdepresyjne mogą być pomocne w wybranych przypadkach zaburzeń psychosomatycznych. Farmakoterapia nie jest leczeniem pierwszego wyboru, ale stanowi ważne wsparcie, szczególnie gdy współwystępują depresja lub zaburzenia lękowe. Decyzję o włączeniu leków zawsze podejmuje psychiatra po dokładnej ocenie stanu pacjenta.

Najczęściej stosowane grupy leków to:

Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI)
Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI)
Leki przeciwlękowe w krótkotrwałej terapii
Leki wspomagające sen w przypadkach bezsenności

Farmakoterapia zawsze powinna być połączona z psychoterapią dla osiągnięcia najlepszych rezultatów. Leki mogą pomóc ustabilizować nastrój i zmniejszyć lęk, co ułatwia pracę terapeutyczną. Ważne jest regularne monitorowanie skutków i ewentualnych działań niepożądanych.

Współpraca interdyscyplinarna – klucz do sukcesu

Skuteczne leczenie zaburzeń psychosomatycznych wymaga współpracy różnych specjalistów. Każdy z nich wnosi unikalne kompetencje do procesu leczenia.

Kluczowe role w zespole terapeutycznym:

Specjalista	Główne zadania	Metody pracy
Lekarz rodzinny	Wykluczenie chorób organicznych, koordynacja leczenia	Badania diagnostyczne, obserwacja objawów
Psychoterapeuta	Terapia psychologiczna, nauka technik radzenia sobie	CBT, psychoterapia psychodynamiczna, techniki relaksacyjne
Psychiatra	Ocena potrzeby farmakoterapii, leczenie współistniejących zaburzeń	Farmakoterapia, diagnostyka psychiatryczna
Dietetyk	Wsparcie w zaburzeniach pokarmowych, edukacja żywieniowa	Plany żywieniowe, eliminacja wyzwalaczy pokarmowych

Regularna komunikacja między specjalistami zapewnia spójność leczenia. Pacjent powinien czuć się bezpiecznie w rękach kompetentnego zespołu, który rozumie złożoność jego problemów. Współpraca interdyscyplinarna przynosi najlepsze rezultaty, gdy wszyscy specjaliści rozumieją naturę zaburzeń psychosomatycznych. Holistyczne podejście do pacjenta gwarantuje kompleksową opiekę i zwiększa szanse na pełne wyzdrowienie. Dzięki takiej współpracy możemy skutecznie pomagać pacjentom w odzyskaniu zdrowia psychicznego i fizycznego.

Jak wygląda proces leczenia i jak radzić sobie na co dzień

Proces leczenia problemów psychosomatycznych to podróż, która wymaga od nas cierpliwości i konsekwencji. Każdy pacjent przechodzi przez różne etapy – od zrozumienia, że organizm poprzez ból fizyczny sygnalizuje problemy o podłożu psychicznym, po naukę skutecznych strategii radzenia sobie.

Osoby z zaburzeniami psychosomatycznymi uczą się rozpoznawać wczesne sygnały ostrzegawcze, które często pojawiają się falowo – objawy mogą pojawiać się i znikać przez całe życie.

Zaburzenia psychosomatyczne – przyczyny i terapie